Bir şirketin Ar-Ge çalışmalarının başarısı çok büyük ölçüde Ar-Ge yönetimine bağlıdır. Daha önceki yazımda Üst Yönetimin, şirketin bir parçası olarak Ar-Ge departmanının gizli yöneticisi olduğunu işaret etmiştim. Ar-Ge yönetiminde, şirketin izleyeceği genel politika ile Ar-Ge’nin şirket organizasyonunda bulunduğu konumun büyük etkileri var. Ama asıl etki Ar-Ge’nin kendi organizasyonu ile ortaya çıkıyor.
Ar-Ge’nin Yapısı
Ar-Ge departmanının yapılanmasında sayısız alternatif gözönüne alınabilir. Araştırmacı mühendis ekibin yönetimi, tekniker ve teknisyen ekiplerinin yönetimi, branş gruplarının yönetimi, bölünmüş yönetim, tek başlı yönetim, serbest çalışma yöntemi ile yönetim vb. yönetim biçimleri kullanılabilir. Burada şirkete en yatkın ve doğal olarak en çok verimin alınacağı yöntemin seçilmesi beklenir. Yani yönetim biçminde doğru tek değildir, her şirketin doğrusu farklı olabilir. Bir üniversite veya araştırma kurumundaki Ar-Ge yönetiminin gıda sektoründe faaliyet gösteren bir üretici şirkette de başarılı sonuç vereceğini iddia etmek çok mümkün değil. Ancak tartışmasız bir nokta var ki, o da Ar-Ge yöneticisinin vasıflarının Ar-Ge faaliyetlerinin kaderini belirliyor olduğu…
Ar-Ge Yöneticisi Kimdir??
Ar-Ge yöneticisi, 3 kişilik bir ekibin başı olabileceği gibi yönetimi altında birçok departmanı bulunduran bir direktör de olabilir. Ama her ikisinde de hedeflenen Araştırma ve Geliştirme yapılmasıdır. Bu amaca yönlendirebilecek yöneticinin en önemli vasfı Liderlik karakteridir. Ar-Ge yöneticisinin lider olması, yani ekibini beraberinde sürükleyebilmesi gereklidir. Liderlik karakteri, üzerinde birçok vasfı bulundurmayı gerektirir. Liderin süreçlerin başlatıcısı olması, ihtiyaç duyulan her noktada koçluk yapabilmesi, belklentilerini yansıtacak şekilde örnek olması ve farklı düşünceleri bir araya getirebilecek kadar arabulucu olması en belirgin karakter özellikleridir.
Şirket yöneticilerinin en yaygın kabullendikleri fikir, işi en iyi yapanın veya en eski olanın Ar-Ge yöneticisi olması…Zaman zaman olumlu sonuç verse de bu oldukça yanlış bir düşüncedir. Liderlik vasfı bulunmayan bir çalışanın sadece en eski veya teknik olarak işi en iyi bilen, veya en iyi yapan olarak Ar-Ge yöneticisi yapılması, Ar-Ge departmanını verimsizliğe ve kargaşaya götürecek kötü bir adımdır. Verimsizliğe götürür çünkü iyi bir araştırmacı kaybedilmiş ve yönetimsel işlerle meşgul edilerek köreltilmiş, hatta kullanılamamış olur. Kargaşa oluşur, çünkü yönetici teknik olarak doğru olduğunu düşündüğü konuda yanlış ısrarlarda bulunabilir, kendisine biçilen arabulucu, uyuşmazlıkları giderici rolün tersine Ar-Ge grubu içindeki uyuşmazlıkların kaynağı olur. “Teknik doğruyu en iyi ben biliyorum, yetki de bende” yaklaşımıyla ekip üyelerinden gelebilecek her türlü teknik veya sosyal fikre kapalı olur. Bu da eksik olan liderlik vasfının astları arasında daha yaygın olarak kabullenilmesine neden olur.
Oysa Ar-Ge yöneticisinden beklenen, lider olarak sadece ve sadece ekibini yönlendirebilmesi…İşi bilmesi işleyiş açısından bir artı getirebilir ancak kesinlikle bir şart değildir. İyi bir Ar-Ge yöneticisi, yani yönlendiricisi, tekstil tasarımı yapan ekibi de elektronik teknolojisi geliştiren ekibi de başarıyla yönetebilir. İyi bir Ar-Ge yöneticisi kendisinden çok daha tecrübeli, yaptığı işin uzmanı olan araştırmacıyı da yönetebilir. Sadece Ar-Ge için değil, genel olarak yöneticisi “lider” olan bölümler daha yüksek performans gösterir. Liderliğine inanılmayan bir yöneticinin astları, buldukları her fırsatta kendi bildikleri yoldan gideceklerdir…
Ekip ruhunun kurulması ve sürekli sağlamlaştırılması, Ar-Ge yöneticisinin gücünü arttırır. Bu bakımdan mühendis, tekniker, uzman vb. unvanların işleyişte sadece zincirin halkalarını işaret ettiği, zincirin güçlü olması için takım olarak güçlü olunması gerektiği, takımların mümkün mertebe farklı unvanlara sahip halkaların birbirine sıkıca bağlanması ile kurulması gerektiği düşüncesi Ar-Ge yöneticisinin ekibine aşıladığı en önemli fikir olmalı. Bu sadece çalışan motivasyonunu yükseltmekle kalmaz, çalışanın işe bakış açısını değiştirir, sahiplenme duygusunu arttırır.
Kullanacağı yönetim tarzı şirket politikasına, Ar-Ge ekibine ve çalışılan sektöre göre farklılık gösterebilse de temelinde Ar-Ge işi, kuralları belirli bir projeyi yönetme işidir. Ar-Ge yöneticisinin kaynak, zaman, bütçe ve benzeri parametreleri mutlaka bir sistematik dahilinde takip etmesi, sektörden bağımsız bir başarı anahtarıdır. Planlama, ileriyi hedefleme ama başarılı tahminlerde bulunma, ticari açıdan da başarıya götürecek yolların başında gelir.
Ar-Ge yönetimini keskin kriterlerle sınırlamamakla birlikte lider bir yönetici, takım ruhu taşıyan bir ekip ve disiplin içinde serbestliğe sahip organizasyonun temel ve genel kriterler olduğunu söyleyebiliriz…
